Góður, betri, bestur!

Í kjölfar "yfirtökutilboðs" félags prófessora hefur enn á ný vaknað umræða sem gengur út á undarlegan meting milli háskóla hér á landi. Reyndar verð ég að taka fram að mér þykir "tilboð" prófessoranna bera þess merki að vera lítt hugsað enda benda heimildir mínar til þess að þar séu skoðanir fárra sagðar skoðanir margra.

Sú hugmynd að háskólar geti á einhver hátt keppt sína á milli er hálf galin. Háskólar sem á annað borð uppfylla almenn skilyrði eru í eðli sínu góðir, hver á sinn hátt. Gæðin byggja á því fólki sem ráðið er til starfa og þeir sem ráðnir eru eftir hefðbundnum leiðum hafa eitthvað til að bera sem verðmætt er.

Metingur og belgingur í þessum efnum er ekki viðeigandi og margt sem sagt er í umræðunni er háskólasamfélaginu til minnkunnar. 

En úr því að þessi umræða er farin aftur af stað þá minnist ég þess að fyrir rúmum tveimur árum skrifaði ég pistil um þetta efni. Hann má sjá hér. 

...legg svo til að háskólafólk taki höndum saman og hætti hegðun sem gjarnan er kennd við "pissu" keppni.

Er óhætt að kjósa BESTA flokkinn?

Innkoma BESTA flokksins í íslenska pólitík hefur vakið verðskuldaða athygli. Þeir sem fyrir eru virðast ekkert átta sig á því hvað er að gerast né hvernig bregðast skuli við. Taka jafnvel upp á því að segja aulabrandara í tíma og ótíma!

Aðrir halda því sjónarmiði á lofti að galið sé að kjósa BESTA flokkinn. Það muni hafa verulega slæmar afleiðingar í för með sér. Því sé heillavænlegra að kjósa gömlu góðu flokkanna! Ég verð að viðurkenna að þessi rök standa verulega í mér. Hafa stjórnmálamenn staðið sig frábærlega fram að þessu? 

Eftir að hafa skoðað nýtt myndband BESTA flokksins hef ég sannfærst um að flokkurinn mun vinna stórsigur í Reykjavík. Myndbandið er háðsádeila á þau stjórnmálaöfl sem fyrir eru og það sem er óþægilegt er að maður getur svo vel verið sammála mörgu af því sem fram kemur í textanum. Myndbandið má sjá hér. 

Þá er það spurningin hvað mun gerast eftir kosningar þegar og ef BESTI flokkurinn vinnur stórsigur í Reykjavík. Ég tel satt BEST að segja ólíklegt að það fólk sem skipar sæti á lista flokksins muni hafa áhuga á því að setjast í hinar ýmsu nefndir og ráð borgarinnar. Þau vilji miklu heldur gera það sem þau eru BEST í, þ.e. að skemmta sjálfum sér og öðrum. 

Leiðin sem þau gætu farið væri að fá fólk með sérfræðiþekkingu til að taka sæti í þeim ráðum og nefndum sem kæmu í hlut flokksins. Hér væri um að ræða fólk sem ekki væri mjög illa farið af flokkshollustu og myndu fyrst og fremst nálgast verkefnið út frá þeirri sérfræðiþekkingu sem það hefur. 

Það að kjósa BESTA flokkinn gæti því eftir allt saman verið ákjósanleg leið til að efla íbúalýðræði hér í borg. Ég held því að það sé ekki óhjákvæmileg ávísun á glundroða að kjósa BESTA flokkinn. Í því gæti falist tækifæri til umbóta.

...ég er nú samt ekki viss um að ég leggi í að kjósa flokkinn!!!

 

Skýrslan góða!

Ég hef verið að glugga í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis. Eiginlega skyldulesning. Hef því miður ekki náð að lesa hana alla og verð að hrósa Styrmi Gunnarssyni fyrir að hafa ekki aðeins náð að lesa skýrsluna yfir heldur einnig gefið út á bók aðalatriði hennar!

Geri þó ráð fyrir að ekki séu allir sammála Styrmi um þau atriði.

Ég hef einbeitt mér að því að lesa það sem beinlínis snerti mig og mitt starf. Dæmi um það er kaflinn um háskólasamfélagið í viðauka 1. Sá kafli er misgóður.

Forsenda kaflans virðist vera sú að fjölmiðlamenn hafi staðið frammi fyrir nýjum og umfangsmiklum viðfangsefnum sem erfitt gat verið að átta sig á nema með aðstoð sérfræðing. Í lok kafla 2, um fjölmiðla, kemur fram að margir sérfræðingar í háskólum hafi verið ófúsir til að tjá sig (bls. 211). Í upphafi kafla 3 er fjallað um mikilvægi þess að fjölmiðlar geti komið sér upp fróðu og áreiðanlegu tengslaneti og að þeir geti leitað til akademíunnar við greiningu og túlkun upplýsinga (strangt til tekið hefði hér átt að standa "gagna". Gögn verða upplýsingar eftir greiningu. En látum það liggja á milli hluta.) (bls. 211). í lok málsgreinarinnar segir svo:

"Í ljósi þessa þarf að huga að háskólasamfélaginu" (bls. 211)

 Þetta er sérkennilegt svo ekki sé meira sagt. Það er fullkomlega eðlilegt að hugað sé að háskólasamfélaginu í þessu sambandi. En að ástæðan sé sú að fjölmiðlamenn hafi ekki ráðið við að túlka umhverfi sitt og ekki alltaf getað leitað til háskólamanna kemur mér undarlega fyrir sjónir.

Reyndar fjallar kaflinn ekki um háskólasamfélagið sem slíkt heldur mjög afmarkaðan hluta þess. Í kaflanum segir:

"Blaðamenn Morgunblaðsins ráku sig iðulega á það að fræðimenn á sviði lögfræði, hagfræði og viðskiptafræði vildu ekki tjá sig um álitaefni í viðskiptum. Sumir af því að þeir voru í vinnu fyrir viðskiptablokkirnar, aðrir af því að þeir óttuðust neikvæð viðbrögð við gagnrýni. Margir sem undanfarna mánuði hafa verið duglegir að tjá sig um orsakir hrunsins voru ekki reiðubúnir að tjá sig um áhættuþættina í fjármálakerfinu þegar eftir því var leitað á árunum fyrir hrun" (bls. 211)

Hér er vísað í Reykjavíkurbréf MBL frá 29. ágúst 2009. Hér hefði verið mjög gagnlegt að upplýsa lesendur um hvaða fræðimenn þetta nákvæmlega voru. Í mínu nær umhverfi kannast ég alls ekki við þetta. Þeir sem hafa tjáð sig mikið um fjármálakerfið eftir hrunið gerðu það einnig fyrir það. Nefni menn eins og Þorvald Gylfason, Gylfa Magnússon, Guðmund Ólafsson og Vilhjálm Bjarnason. Allir þessi menn höfðu sig nokkuð í frammi fyrir hrunið og bentu á ótal atriði sem ástæða væri til að hafa áhyggjur af. 

Í skýrslunni segir svo:

"Það eru alvarlegar ásakanir að íslenskir fræðimenn hafi veirð svo háðir fjármálastofnunum eða viðkvæmir fyrir almenningsáliti að þeir hafi ekki viljað tjá sig við fjölmiðla" (bls. 211).

Þessu get ég ekki verið meira sammála enda kemur í ljós við athugun vinnuhópsins að þetta á ekki við nokkur rök að styðjast hvað Háskóla Íslands varðar. Vissulega fékk Háskóli Íslands einhverja styrki frá fjármálastofnunum en þeir voru aðeins 0,23% af heildartekjum skólans á árunum 2003-2008. Tengslin við fjármálastofnanir voru því óveruleg og ekki nokkrar líkur fyrir því að þessir styrkir hafi haft einhver áhrif á störf sérfræðinga skólans.

Hér hefði kannski verið ástæða fyrir vinnuhópinn að hætta umfjöllun sinni um háskólasamfélagið á þessum nótum. Þess í stað ákvað vinnuhópurinn að samkeyra lista yfir þá aðila sem þáðu verktakagreiðslur frá bönkunum við nöfn þeirra sem starfa í viðskipta- og hagfræðideildum íslenskra háskóla, af þeirri ástæðu að sá hópur hafi einkum legið undir ámæli fjölmiðlamanna um fjárhagsleg tengsl (bls. 212).

Hvers konar vinnubrögð eru þetta eiginlega? Lét vinnuhópurinn óánægða fjölmiðlamenn ákvarða hvaða hópur fékk svona rýni og hver ekki? Hefði kannski átt að skoða hvaða fjölmiðlamenn fengu verktakagreiðslur frá bönkunum á þessu tímabili (2004-2008)? Kannski að það hefði varpað ljósi á ýmislegt sem vinnuhópurinn veltir fyrir sér í kafla 2 í viðaukanum? Kannski ekki?

Aftur kemst vinnuhópurinn að því að ekki sé um fjárhagsleg tengsl að ræða en um samkeyrsluna segir:

"Á grundvelli þeirra upplýsinga er ekki að sjá að viðskipta- og hagfræðingar í háskólum landsins hafi þegið verktakagreiðslur frá bönkunum" (bls. 212)

...og hvað með það ef svo hefði verið? Væri eitthvað óeðlilegt við það að sérfræðingar á þessu sviði ynnu fyrir bankana stöku sinnum? Ætti það að hafa afgerandi áhrif á störf þessara sérfræðinga?

Úr því að vinnuhópurnn ákvað að kanna tengsl sem þessi hefði þá ekki verið ástæða til að kanna fjárhagsleg tengsl sérfræðinga úr öðrum greinum óháð því hvað fjölmiðlafólki fannst? Getur verið vanþekkingu um að kenna að álíta sem svo að aðeins viðskipta- og hagfræðingar komi að viðskiptum og eigi þar hagsmuna að gæta? 

Siðvit!

Nokkur umræða hefur verið um siðferði og siðfræði í kjölfar skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis. Það er vel enda nokkuð augljóst að eitthvað hefur brugðist í þeim efnum.

Spurningin er hins vegar sú hvort hægt sé að auka siðferði með því að kenna fólki siðfræði. Siðfræði er góð fræði svo langt sem hún nær. En ætli það sé hægt að kenna siðlausu fólki almennt siðferði með því að láta það sitja námskeið í siðfræði? Það hef ég satt best að segja efasemdir um.

Sumt fólk er, því miður, siðbjálfar. Þetta eru einstaklingar sem sjá ekki né þekkja muninn á réttu og röngu. Slíku fólki verður ekki bjargað með kúrs í siðfræði. 

Siðvit er eitthvað sem er að hluta til meðfætt og að hluta til lært. Einstaklingur sem hefur lítið siðvit um tvítugt er einfaldlega ekki líklegur til að breytast mikið við að sitja námskeið í siðfræði.

Gott nám gerir gott fólk betra. Býr ekki til gott fólk!

Þvaður!

Stundum þykir mér fólk tala og skrifa með óskaplega óábyrgum hætti. Stundum er þetta saklaust þvaður en stundum er um að ræða skaðlega, og jafnvel rættna, umfjöllun um efni sem viðkomandi virðist ekki hafa nokkurt vit á.

Dæmi um slíka umfjöllun er pistill Guðmundar Andra Thorssonar í Fréttablaðinu í dag sem hann kallar Excelskáldin. (sjá Fréttablaðið 10. maí, bls. 15)

Þar kemur m.a. fram:

"Fram hefur komið að viðskiptahættir mannsins sem veðsetti bótasjóð Sjóvár í braski sínu hafi verið kenndir við Háskólann og nemendur sérstaklega látnir gera grein fyrir þeim á prófi. Það er ekki endilega vegna þess að kennarar við Háskólann séu siðlausir eða fábjánar – þeir hafa kannski bara ekki mikið hugsað út í rétt og rangt – og flækjurnar sem téður viðskiptamaður bjó til virðast hafa þótt svo athyglisverðar frá faglegu sjónarmiði að aðdáun hafi vakið. En það vantar augljóslega eitthvað í nám þar sem slíkt er kennt með velþóknun. Sjálf hugmyndafræðin á bak við það er röng. Sú hugmyndafræði að allt okkar háttalag og öll okkar einkenni sé vara á markaði: líka traust."

Hér fer GAT með þvaður. Hvergi hefur komið fram á ábyrgum vettvangi að viðskiptahættir þessa tiltekna manns hafi verið kenndir við Háskólann. Það kann að vera að einhver sé þeirrar skoðunar, haldi það og hafi jafnvel bloggað um það. Það verður hins vegar ekki sannleikur við það enda fullkomið þvaður.

Sem kennari við Háskólann get ég fullvissað lesendur um að fæstir kennarar, ef einhverjir, eru siðlausir eða fábjánar. Flestir, ef ekki allir, hafa fengið áralanga þjálfun í gagnrýnni hugsun og velta því reglulega fyrir sér hvað sé rétt og hvað sé rangt. Aftur fer GAT með þvaður. 

Það að halda því fram að umræddur gjörningur hafi vakið aðdáun er ekki aðeins þvaður, heldur einnig rætið og ósmekklegt. Þetta á GAT, sem ég held að sé sómakær maður, að vita.

Veiðileyfi á viðskiptafræði

Svo virðist sem út hafi verið gefið veiðileyfi á viðskiptafræði. Ýmsir, leikir og lærðir, keppast við að tala þessa grein niður og gefa jafnel til kynna að ófarir þjóðarinnar sé þessari einu grein um að kenna.

Sem kennari margra viðskiptafræðinga sl. 17 ár verð ég að mótmæla þessu. Með því er ég ekki að segja að greinin þurfi ekki að horfa í eiginn barm en það þurfa svo sem aðrar greinar einnig að gera. Það er einnig dálítið einkennilegt að tala um viðskiptafræði eins og um persónu sé að ræða. Menn segja gjarnan að viðskiptafræðin þurfi að gera þetta og viðskiptafræðin þurfi að gera hitt. 

Mikilvægt er að hafa í huga að viðskiptafræði er í raun yfirheiti yfir margar ólíkar fræðigreinar, s.s. eins og stjórnunarfræði, markaðsfræði, fjármálafræði, rekstrarstjórnun og reikningshald. Þetta hefur í för með sér að innan greinarinnar er fjölbreyttur hópur einstaklinga, sem n.b. flestir höfðu ekkert með efnahagshrunið að gera. 

Vissulega unnu margir viðskiptafræðingar í bönkum og gera reyndar enn. Skárra væri það nú. En þar unnu einnig margir aðrir með margvíslega menntun. Sumir virðast líta svo á að ef einstaklingur gekk inn í banka þá hafi hann umsvifalaust breyst í viðskiptafræðing. Þetta er ákaflega mikill barnaskapur. Eins og að álíta að við það að ganga inn í hænsnabú þá breytist maður í hænu.

 Enginn ein fræði- eða starfsgrein ber ábyrgð á efnahagshruninu. Það gera einstaklingar. Vissulega eru sumir þeirra viðskiptafræðingar, en einnig verkfræðingar, lögfræðingar og heimspekingar. Fólk úr ýmsum áttum með ólíka menntun. 

Hver og ein fræðigrein getur eflaust bætt sig. Þær eiga að gera það. Einstaklingar innan einnar fræðigreinar eiga hins vegar að varast að upphefja sjálfan sig á kostnað annarra. Umræðan um viðskiptafræði ber þess því miður merki. 

Háskólar gera gott fólk betra. Þeir búa ekki til gott fólk. Viðskiptafræðin er fjölmenn grein og augljóslega eru mannkostir mismunandi. Lítið við því að gera. Geri ráð fyrir að þannig sé einnig háttað í öðrum greinum...

 ...jafnvel heimspeki!